مقایسه اراده الهی از نظر فخر رازی و علامه طباطبایی

هدف دراین پژوهش این است که دیدگاههای این دوبزرگواردرباره صفت اراده باری تعالی موردبررسی قرارگیرد. روش تحقیق تحلیلی توصیفی است . اراده ازریشه«رود»به معنای طلب،قصدداشتن،وپسندیدن است.اراده درمعنای عام وخاص بکارمی رود. مقصودماازاراده دراین بررسی اراده درمعنای خاص است.«تصمیمی که ناشی ازیک ترجیح عقلانی باشد.»علامه محمدحسین طباطبایی ،اراده باری تعالی رادر زمره یکی از صفات فعلی خارج از ذات می داند، که ازمقام فعل انتزاع می شودبین اراده وعمل باری تعالی فاصله نیست.به محض اینکه باری تعالی درخلقت موجودات «کن »بگوید«فیکون »می شود.مطابق نظر علامه خداوندازازل مریدنبوده وازهرتغییرمنزه است. ازنظرعلامه اراده انسان درطول اراده خداست.ایشان همچنین قائل به نظام اسباب ومسببات وقاعده علیت است.علامه علاوه براعتقادراسخ به مطلق بودن اراده الهی به ملزومات آن«اراده واختیار انسان»نیزمعتقد است.علامه همچنین قائل به حسن وقبح عقلی می باشد.فلسفه شرور از نظر علامه به دلیل خیرات کثیرآنهاست ،وشرور از دیگاه ایشان بالعرض مقدورخدا می باشد. از نظر امام فخر رازی ، اراده باری تعالی صفتی ذاتی است ، که مرجح ومخصص یکی از دو طرف امکانی می باشد. وباری تعالی نیز از ازل مرید بوده است.طبق نظرفخرخواص اشیاء براساس عادت الله است ونظام علی ومعلولی جایگاهی ندارد،ایشان اعتقادراسخ به مطلق بودن اراده الهی دارد خداوندفاعل بلاواسطه افعال انسان است،البته فخررازی دربعضی مواقع نیزکه بحث ارسال رسل مطرح است تاحدودی قائل به اختیارانسان شده است،امابطورکلی ایشان جبری مسلک است ازنظر خرچون تدبیرکل عالم بلاواسطه توسط باری تعالی است،وباری تعالی نیزهرگزقبیح انجام نمی دهدلذا قبحی وجود ندارد.ایشان قائل به حسن وقبح شرعی است ، همچنین شرور را به اراده الهی می داند.